Elektronik Ticarete Konu Bulut Bilişim Hizmetleri Kullanımına Hukuksal Yaklaşım - I

Tarihin her döneminde insanlar, bir önceki nesilden kalan ve öğrenilen bilgileri, ihtiyaç durumunda erişilebilir kılmak ve gelecek nesillere aktarabilmek için bu bilgileri depolama ihtiyacı duymuşlardır. Önceleri bu amaçla duvarlara çizilen tasvirler yerlerini harflere ve çivili tabletlere, daha sonra ise parşömenlere ve kitaplara bırakmıştır. Yüzyıllarca kitaplar, bilgiyi depolamanın ve aktarmanın en etkili yöntemi, kütüphanelerin büyüklüğü ise övünç kaynağı olmuştur. İlk baskısı 1768 yılında çıkmış olan ve “insanlığın bütün bilgi birikiminin toplamı” olarak gösterilen[1] Britannica ansiklopedisi, 1913 yılında 11. baskısında 29 cilt, neredeyse 30.000 sayfa ve yaklaşık 44 milyon kelimeye ulaşmıştır[2]. Bu 44 milyon kelime, o zamanlarda Britannica yerine bir bilgisayar vasıtasıyla depolanmak istenseydi 30.000 sayfa yerine 84 Megabyte’lık bir depolamaya ihtiyaç duyulacak[3] ve bir on yıl daha beklense IBM tarafından 1928 yılında gelişmiş hali piyasaya sürülen ve bilgisayarlara bilgi giriş-çıkışlarında kullanılan ve her biri 100 Byte’lık depolama alanına sahip olan delikli kartlardan[4] (bkz. Resim-1[5]) 880.000 adet[6] kullanılması gerekecekti.

Resim 1 - PunchCard (Delikli Kart)

Günümüzde “kaydet” butonunun evrensel sembolü haline gelmiş olan ve yaklaşık 1 Megabyte depolama alanına sahip olan disketlere gelindiğinde ise bu sayı 88 adede kadar düşmüştü[7]. Depolamada bir devrim yaratan CD’lerde ise 700MB’lık tek bir CD’ye, yaklaşık 8 tane Britannica’nın sığması mümkün hale gelmişti[8]. 2021 yılına gelindiğinde, ortalama bir bilgisayarın depolama alanı Terabytelar seviyesine gelmiş, fakat kullanılan içeriklerin türü artık yazı ile sınırlı olmadığı için bu yüksek depolama alanı bile gündelik işler için zaman zaman yetersiz hale gelmeye başlamıştır[9]. Bugün tek bir bilgisayar oyunu 175 GB alan kaplayabilirken[10], televizyonlar için standart olan 4K çözünürlüğüne[11] sahip bir filmin, diğer özelliklerine bağlı olmakla birlikte her saati için yaklaşık 7GB alan gerekmektedir[12]. Tam bu noktada, örneğin, izlenecek bütün içerikleri yerel depolama alanlarına indirmektense, geniş bant internetin sağlamış olduğu yüksek hız sayesinde talep edilen içeriğe istenildiği zamanda, istenilen yerde erişim sağlayan çözümler tercih edilmeye başlanmıştır. Bu faydaları sayesinde yaygınlaşan bulut bilişim, zamanla her alanda kullanılmaya başlanmış ve elektronik ticaret faaliyetlerine de konu hale gelmiştir.

Tüm bunlardan yola çıkılarak, bu çalışma ile amaçlanan, elektronik ticarete konu bulut bilişim hizmetlerine ilişkin bilgi vermek bu noktada karşılaşılabilecek hukuki zorlukları ve yükümlülükleri değerlendirmektir. Bu kapsamda bu yazı serisinin takip eden ilk bölümünde bulut bilişim üzerinde durularak bulut bilişimin ne olduğu, aktörleri, türleri, avantaj ve dezavantajlarından söz edilecek ve son olarak birkaç bulut bilişim hizmeti örneği verilmeye çalışılacaktır. Çalışmanın diğer bölümlerinde ise elektronik ticaretin tanımı, aktörleri ve türleri anlatılarak elektronik ticaret faaliyetlerine konu edilebilen bulut bilişim hizmetleri ve bu hizmetlerin kullanımı öncesinde ve sırasında dikkat edilmesi gerekenler incelenecektir. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] Doyle, B. (2020, February 28). Look it Up! The Encyclopedia Britannica 11th Edition. Retrieved January 19, 2021, from Duke University Libraries: https://blogs.library.duke.edu/preservation/2020/02/28/look-it-up-encyclopedia-britannica-eleventh-edition/ [2] Doyle, B. (2020, February 28). Look it Up! The Encyclopedia Britannica 11th Edition. [3] Her kelime yaklaşık 2 karakter ve her karakter 1 byte olarak alınmıştır. [4]IBM. (n.d.). The IBM Punched CardM. Retrieved January 19, 2021, from IB: https://www.ibm.com/ibm/history/ibm100/us/en/icons/punchcard/. [5] Clark, B. (2015, April 28). From Punch Cards to Holograms - A Short History of Data Storage. Retrieved January 18, 2021, from Make Use Of: https://www.makeuseof.com/tag/punch-cards-holograms-short-history-data-storage/. [6] 80 kolon ve 10 satırdan oluşan bu kartlarda bir hücrenin delik olması veya olmamasına göre her bir hücre bir bit, dolayısıyla her 8 hücre bir byte’ı ifade etmekteydi. [7] Deitel, H. M., & Deitel, B. (1986). Floppy Disk - Secondary Storage. Retrieved January 19, 2021, from Science Direct:https://www.sciencedirect.com/topics/engineering/floppydisk#:~:text=Today%2C%20the%20most%20commonly%20used,a%20standard%20of%201.44%20MB).&text=The%20highdensity%20floppy%20disk%20drive%20was%20first%20introduced%20in%201995. [8] Clark, B. (2015, April 28). From Punch Cards to Holograms - A Short History of Data Storage. Retrieved January 18, 2021, from Make Use Of: https://www.makeuseof.com/tag/punch-cards-holograms-short-history-data-storage/. [9] Alsop, T. (2020, October 30). Seagate: average hard disk drive capacity worldwide 2015-2020. Retrieved January 18, 2021, from Statista: https://www.statista.com/statistics/795748/worldwide-seagate-average-hard-disk-drive-capacity/. [10] Burnes, A. (2019, October 10). Call Of Duty: Modern Warfare System Requirements. Retrieved January 19, 2021, from Nvidia Geforce: https://www.nvidia.com/en-us/geforce/news/call-of-duty-modern-warfare-2019-system-requirements/. [11] 3840 x 2160 olarak gösterilen ve yatayda yaklaşık 4000 piksel bulunması nedeniyle 4K olarak adlandırılan çözünürlüktür. [12]Netflix. (n.d.). How Can I Control How Much Data Netflix Uses? Retrieved January 19, 2021, from Netflix: https://help.netflix.com/en/node/87#:~:text=Netflix%20offers%20four%20data%20usage,per%20device%20for%20Ultra%20HD